همچنان که شاهد هستیم دعوا بر سر پیام‌رسان‌های خارجی یا داخلی ادامه دارد. ولی اینقدر حساسیت و مناقشه برای چیست؟
از منظرهای مختلفی به مساله می‌توان نگاه کرد مثل فرهنگی یا سیاسی ولی من دوست داشتم از دید اقتصادی به مساله نگاه کنم.
همانطور که می‌دانیم بخشی از درآمد پیام‌رسان‌ها از محل مبلغی است که از اپراتورها بابت ترافیک دریافت می‌کنند.
یعنی می‌توان گفت از مثلاً ۳۰ هزارتومان فیش ماهانه که ما به اپراتورها پرداخت می‌کنیم بخشی مربوط به اینترنت موبایل است و از آن درصدی به پیام‌رسان پرداخت می‌شود. یعنی ما تقریباً هزینه استفاده از پیام‌رسان‌ها را به صورت غیرمستقیم در پوشش ترافیک پرداخت می‌کنیم.
ولی پیام‌رسان‌ها استفاده دیگر اقتصادی دارند.
پیام‌رسان‌ها جزو معدود اپلکیشین‌هایی هستند که هرروز ما به آنها سر می‌زنیم یعنی ما به آنها عادت و اعتماد کردیم. حالا یک پیام‌رسان می‌تواند در کنار خدمات دریافت و ارسال پیام سرویس‌هایی دیگری هم ارائه کند. مثل WeChat در چین که می‌توانید غذا سفارش دهید، تاکسی اینترنتی بگیرید، پرداخت الکترونیکی انجام دهید. یعنی به قول مهدی نایبی الوپیک سوپراپ ایجاد شود.
در این نوع اپلیکشن‌ها شما می‌توانید هر نوع خدمت را دریافت کنید و این برای آن شرکت مزیت فوق‌العاده دارد. روبیکا در ایران تلاش کرد که این جایگاه را به دست آورد.
مثلاً اپلیکشن گوجک (Go-Jek) در اندونزی بیش از ۱۰ خدمت را ارائه می‌کند.
الان در ایران سه گروه به دنبال سوپر اپ زدن هستند
۱- مجموعه اسنپ که با راه اندازی و تغییر نام اسنپ فود و اسنپ تریپ و اسنپ مارکت و اسنپ کیو و اسنپ هیت این کار را دنبال می‌کند (احتمال دارد در آینده در یک اپلیکیشن واحد ادغام شوند)
۲- گروه سرآوا که با ادغام ریحون (و احتمالاً سایر استارت‌آپ ها) با الوپیک به دنبال این قضیه است. رهبری این قضیه هم احتمالاً برعهده مهدی نایبی است.
۳- سرمایه‌گذاران دولتی و اپراتورها که قدرت، قوانین و سرمایه در اختیار دارند.
اگر به هر صورت این اتفاق بیافتد و یک سوپر اپ ایجاد شود که همه مردم هر روز به آن سر بزند تهدید بزرگی برای همه کسب و کارهای دیجیتال و فیزیکی است. یعنی سایر کسب و کارها مجبور هستند در این سوپر اپ ثبت نام کنند و به قولی کارگر این پلتفرم بزرگ شوند.
مدل ذهنی اکثر فعالین و سرمایه‌گذاران این حوزه انحصار هست.
در بعضی کشورها مانند چین این انحصار توسط دولت و به زور ایجاد شده و بعید هم نیست که در کشور ما این اتفاقات بیافتد
اگر دولت تصمیم به این مساله نداشته باشد افراد بازاری و بسیار باهوش و خارج دیده هستند که از غفلت و عقب افتادی مدیران دولتی از دنیا می‌توانند استفاده کنند و یک انحصار بر مردم و کسب و کارها تحمیل کنند.
آنطور که من می‌بینم ما در گسترس کسب و کارهای استارت‌آپی در بعضی موارد از آمریکا و سیلیون‌ولی هم جلوتر زدیم. مثل ریخت و پاش عظیم برای توسعه اپ‌های خدماتی و پلتفرم‌های ارائه خدمات آنلاین.
البته روی دادن این مساله چالش‌ها و موانع بسیاری دارد از جمله اینکه:
– برندهایی که تا امروز برای آنها هزینه شده و معروف شده‌اند (مثل تپسی) از بین می‌روند و درون یک برند دیگر ادغام می‌شوند.
– با ادغام چند اپ در یک سوپر اپ یادآوری برند از بین می‌رود. مثلاً ما الان اسنپ را با حمل و نقل می‌شناسیم و وقتی در ذهنمان جابجایی فکر می‌کنیم بلافاصله برند اسنپ به ذهنمان می‌آید ولی وقتی اسنپ دهها خدمت مثل کارواش هم ارائه کند دیگر آن یادآوری برند از بین می‌رود.
– چون سوپراپ خدمات مختلفی ارائه می کند در صورت نارضایتی از یک خدمت، کل برند شرکت صدمه می‌بیند. مثلاً وقتی من از اسنپ خدمات کارواش می‌گیرم و ناراضی می‌شوم، کل برند اسنپ در ذهن من خراب می‌شود و ممکن است دیگر از خدمات دیگر آن استفاده نکنم و در بلند مدت این شرکت را کنار بگذارم.
– ممکن است بخشی از خدماتی که این سوپراپ ارائه می‌دهد فیزیکی و خارج از دنیای فیزیکی اتفاق بیافتد و این یعنی کنترل شرکت کم می‌شود و از طرفی چون کیفیت نیروی انسانی در ایران به شدت پایین است کل برند شرکت آسیب ببیند.
ولی در کل عرض کنم آرزوی هر شرکت و برندی این است که به استفاده روزانه و عادت روزانه برسد. هدفی که شرکت‌هایی مثل گوگل و فیسبوک رسیده‌اند.
اگر یک روز سوپراپی در ایران ایجاد شود که ما به اجبار یا اختیار هر روز به آن سربزنیم بسیار دشوار خواهد شد. نباید این طور انحصار ایجاد شود. این خطر برای کشورهای کمونیستی و شبه کمونیستی بیشتر است.
